Beslag leggen op een bankrekening
Nederlandse burgers en bedrijven kunnen met behulp van een speciale Europese procedure makkelijker conservatoir beslag leggen op een bankrekening in een andere lidstaat. Op 18 januari 2017 is in werking getreden de Europese Verordening Nr. 655/2014 inzake conservatoir beslag op bankrekeningen: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=celex:32014R0655
Ingevoerd wordt een Europese beslagtitel waarmee de grensoverschrijdende inning van schuldvorderingen binnen de Europese Unie zal worden vergemakkelijkt. Deze verordening Europees bankbeslag heeft ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse beslagpraktijk.
Conservatoir beslag is beslag dat kan worden gelegd vóórdat een uitspraak van de rechter is verkregen. Het moet voorkomen dat banktegoeden verdwijnen, zodat er nog wat te halen valt bij de schuldenaar als het vonnis is gewezen.
De nieuwe procedure volgt uit een Europese verordening. Het voordeel is dat een Nederlandse consument aan een Nederlandse rechter kan vragen om een Europees bevel, waarmee beslag kan worden gelegd op een bankrekening in bijvoorbeeld Duitsland. Omgekeerd geldt dit ook: iemand in Duitsland kan de Duitse rechter verzoeken om beslag te mogen leggen op een bankrekening in Nederland.
Voorheen moesten bedrijven en burgers eerst nog naar de rechter stappen in het land waar het geld van de schuldenaar op de bank staat. Dat is een hele klus als een bedrijf in meerdere landen vorderingen heeft uitstaan. Maar nu één rechter een Europees bevel tot conservatoir beslag op die bankrekeningen afgeeft, bespaart dat tijd en geld. Ook biedt de procedure uitkomst als Nederlandse schuldeisers beslag willen leggen in een lidstaat waar dat heel moeilijk of duur is.
Er kan alleen beslag worden gelegd op bankrekeningen. De verplichting tot het verstrekken van inlichtingen over individuele rekeningen is beperkt tot de gevallen dat de schuldeiser al een uitvoerbare titel heeft. Er heeft dan al een rechter naar de zaak gekeken. Ook is bepaald dat alleen de rechter een Europees beslagbevel kan afgeven. De nieuwe procedure zal bestaan naast de nationale procedures in de lidstaten. Toch zijn er ook nadelen.
De Verordening is volgens artikel 2 niet van toepassing op (kortgezegd) het huwelijksvermogensrecht, testamenten en erfenissen, vorderingen tegen een schuldenaar in een insolventieprocedure, sociale zekerheid en arbitrage. Ook vallen bankrekeningen die niet vatbaar zijn voor beslag krachtens het recht van de lidstaat waar de rekening wordt aangehouden, en bankrekeningen die door of bij een centrale bank worden aangehouden, niet onder de verordening (zie artikel 2, lid 3 en 4, van de verordening). Verder is van belang dat het begrip 'bankrekening' in artikel 4, lid 1, van de verordening is gedefinieerd als 'elke rekening met tegoeden die op naam van de schuldenaar of namens de schuldenaar op naam van een derde partij bij een bank wordt aangehouden'. Onder de tegoeden vallen, op grond van artikel 4, lid 3, alleen gelden op een rekening of soortgelijke vordering tot restitutie van geld, zoals geldmarktdeposito's. Financiële instrumenten zoals aandelen, vallen niet onder de verordening.
Verder krijg je pas informatie over het saldo op de bankrekening als je in het bezit bent van een uitvoerbare titel. Dat betekent dat je heel lang zult moeten wachten voordat je weet dat je beet hebt en dat is een tegenvaller. Verder geldt nog steeds dat de rechter in de bodemzaak bevoegd is om over de zaak te beslissen. Voor consumenten kan dat een uitkomst zijn, omdat als er sprake is van een consument, dan zal de rechterlijke beslissing over de vordering op grond van de Verordening Brussel 1 bis veelal zijn afgegeven in de lidstaat waar de consument woont. Dit gerecht is dan ook bevoegd om een beslagbevel af te geven.
Verder geldt dat bij de Europese procedure de schuldeiser vooraf zekerheid moet stellen als hij een verzoek indient om een beslagbevel voordat hij een rechterlijke beslissing heeft verkregen (zie artikel 12 van de verordening). Dat is in de praktijk niet handig en een obstakel. Niemand wil bedragen voorschieten, zeker niet als het om veel geld gaat.
De verordening is prijzenswaardig maar in de praktijk blijkt dat beslag leggen op rekeningen in het buitenland, op dit moment althans, nog steeds moeizaam verloopt en voor veel landen een ver van hun bed show is en ik verwacht dat dat nog wel even zo zal blijven. Zo verloopt het verkrijgen van een Europees betalingsbevel in de praktijk moeizaam en wordt er spaarzaam gebruik van gemaakt. Rechtbanken kennen de procedures vaak niet en stukken komen niet aan of worden niet geretourneerd. Je kunt dan maar beter gewoon een vonnis halen, dat gelukkig na invoering van de Verordening Brussel I Bis-VO vanaf 10 januari 2015 directe werking heeft in de Lidstaten. Een exequatur halen, een gerechtelijk bevel om de uitspraak in dat land te bekrachtigen, is daarmee overbodig geworden.
In Nederland zijn we gezegend met een goed en effectief werkend systeem van conservatoire beslaglegging waarbij snel en zonder veel vragen verlof wordt verleend tot het leggen van beslagen. Deurwaarders weten wat ze moeten doen.
In andere landen is dat nog zeker niet het geval en sommige landen kennen de mogelijkheid van het leggen van conservatoire beslagen niet eens of kennen niet het beroep van deurwaarder zoals in Nederland. Dan heb je alsnog een plaatselijke advocaat of instantie nodig om het proces te begeleiden, met alle kosten van dien. Ik moet allemaal nog maar zien of dit verbetert zonder dat de debiteur vooraf op de hoogte wordt gesteld en de vogel gevlogen is.
Andersom zal het denk ik wel werken voor buitenlandse schuldeisers die in Nederland beslag willen leggen, omdat we hier zoals gezegd bekend zijn met het nemen van conservatoire beslagmaatregelen zonder het stellen van zekerheden.